En waarom je je kind moet leren zich te beheersen
Onze dochter Lucy was anderhalf toen we ruim drie weken door Sri Lanka reisden. Zij heeft in die 24 dagen bijna alleen maar bananen gegeten en weigerde elk ander soort voedsel, behalve dan een paar potjes Olvarit die we mee hadden genomen van thuis. Zelfs de lokale babyvoeding proefde niet als thuis en kwam er niet in.
Ik kwam een vader tegen op het strand die worstelde met precies hetzelfde bananenprobleem met zijn vijfjarige dochter. Toch is het—en als je Expeditie Robinson kijkt dan weet je dit—niet onoverkomelijk om drie weken op bananendieet te zijn. Bananen zijn best gezond. En bananen hebben ze in Sri Lanka in overvloed, dus Lucy had de tijd van haar leven. Zoon Charlie gaf de voorkeur aan wat minder gezonde opties: de 3 p’s.
Een banaan of een patatje. Met de auto of met de fiets. Een avondje Netflixen of vroeg naar bed. Dat we gezonde keuzes kunnen maken, betekent niet dat we dat automatisch doen. In 2010 leidde Michelle Obama, de vrouw van de voormalige president van Amerika, de campagne Let’s Move! Zij wilde iets doen aan het probleem van overgewicht onder basisschoolkinderen en hen stimuleren om gezonde keuzes te maken. Amerikaanse kids krijgen hun lunch op school en er stond veel ongezonds op het menu. De campagne focuste zich op het aanbieden van gezondere keuzes, naast het bestaande menu. Maar wat blijkt… gek genoeg helpt alleen het aanbieden van gezonde keuzes kinderen niet om ook daadwerkelijk gezonde keuzes te maken.
Daar heb je als volwassene gelukkig helemaal geen last meer van.
Dat we gezonde keuzes kunnen maken, betekent niet dat we dat automatisch doen.
Charlie vertelde mij dat kinderen beter kunnen proeven dan volwassenen. Een baby heeft bij geboorte duizenden smaakpapillen en op tienjarige leeftijd nog maar de helft. Dat is volgens hem de reden dat hij zoveel dingen niet lust die ik wel eet. “Jij proeft het ook een stuk minder.” Het is inderdaad waar dat volwassenen een grotere voorkeur hebben voor sterkere smaken—waarom drinken oude mannen anders jenever? En kinderen houden over het algemeen meer van milde smaken, wat verklaart waarom ze van Olvarit houden.
Maar je gelooft het misschien niet: een kind moet ook opgevoed worden! Volgens het boek ’The Collapse of Parenting’ van Leonard Sax, wat echt een aanrader voor elke ouder is, is het de taak van de ouder om het kind te leren zichzelf te beheersen. Zelfbeheersing, hem of haar uitleggen wat acceptabel en niet acceptabel is. Wat goed en wat fout is. Een ouder stelt grenzen én verbindt daaraan consequenties.
Onze kinderen groeien op in een cultuur waarin hun verlangens voorop staan; waarin schoollessen vaak worden gepresenteerd als entertainment; waarin docenten worden beoordeeld door studenten op basis van hoe leuk hun lessen zijn. Tegenwoordig staan we toe dat ons verlangen om het ons kind naar de zin te maken, het fundament is van onze opvoeding.
Het schijnt zo te zijn dat als je kind nooit groente wil eten, en je alles al hebt geprobeerd, het toch zo is dat ze uiteindelijk wel groente zullen eten, als ze maar genoeg honger hebben. Dat is een lastige. Want hoe krijgt je kind genoeg honger? Het zou kunnen werken als hen geen ander alternatief gegeven wordt. Geen toetje tot je bord leeg is. Na het avondeten gewoon je tanden poetsen en gaan slapen. “Maar mama, ik heb nog zo’n honger!” Wie heeft er zin in dat gezeur om negen uur ’s avonds, als je al sinds half 8 bezig bent om je kids in bed te krijgen? Jij! Want dit is je kans om consequent te zijn. Om je kind te leren zichzelf te beheersen. Consequent zijn betekent dat je je eigen gezag niet ondermijnt. Dus jij zegt: “Je had misschien wat meer moeten eten toen we nog aan tafel zaten.” En je geeft ze... niks. Echt zielig. Maar het schijnt dat er nog nooit iemand slechter van is geworden.
Wél van het ontbreken van die regel. Wil jij je kind plezieren, of wil je het zelfbeheersing leren?
Autoriteit is gemakkelijk te verwarren met gehoorzaamheid, maar autoriteit betekent dat het kind de relatie met jou als ouder — en dus ook jouw mening — belangrijker acht dan de relatie met (en mening van) leeftijdsgenoten.
Om bij het voorbeeld van eten te blijven (maar dit principe geldt ook op veel andere gebieden...), veel ouders onderhandelen met hun kids over het eten. “Zullen we nog 3 hapjes doen?” Maar bij zo'n vraag moet je je afvragen wat je dan doet als je kind “nee” zegt. Want jij stelde een vraag. Dus het antwoord zou “nee” kunnen zijn. Of als het kind akkoord gaat met die drie hapjes, dan heeft het je eigenlijk een gunst bewezen: jij vroeg iets en hij of zij luisterde. Het kind krijgt de indruk: de volgende keer dat ik iets vraag, ben jij mij iets verschuldigd, ik nam die drie happen namelijk als gunst voor jou.
Sax adviseert ons: als het gepast is, dan zeg je gewoon hoe het gaat gebeuren. Je vraagt het niet. Een vraagteken ondermijnt je autoriteit. Je hoeft met een 6-jarige niet over alles te onderhandelen. Moeders veranderen de regels vaak in onderhandelbare verzoeken, waarna de kinderen de moeder kunnen omkopen. Maar je bent je kind eigenlijk geen uitleg verschuldigd. Ja, je leest het goed, deze blog is gewoon schaamteloze promotie voor de uitspraak: “Omdat ik het zeg!”
Toen ik nog geen kids had, stelde ik me voor dat ik altijd alles aan mijn kinderen zou uitleggen met onnoemelijk veel liefde en geduld, met zo'n zachte, begripvolle stem, totdat ze het snapten. Alles zou in goed overleg kunnen gaan, het is anders toch wreed. Maar de eye-opener hier is, dat het soms helemaal niet zo erg (en juist best wel wenselijk) is als kinderen leren om respect te hebben. Als kids leren hoe ze hun ouders kunnen respecteren, behandelen ze andere volwassenen ook met meer respect.
Onze cultuur roept dat iedereen gelijk is; de mening van de werknemer is net zo belangrijk als die van de baas; wat het kind wil is leidend; weg met alle managers en let's go zelfsturende teams; vrouwen horen niet alleen achter het aanrecht.
Maar een beetje respect hier en daar, een beetje autoriteit in je leven, is echt niet schadelijk. We hebben de neiging om de juf te bellen als ons kind thuiskomt uit school met een negatief verhaal. Maar in plaats daarvan kunnen we ook gewoon eens zeggen: “Tja, je moet ook gewoon luisteren naar de juf!”
Als we altijd ons gelijk willen halen en onze kinderen een hand boven het hoofd houden, ondermijnen we de autoriteit van de meester of juf. We leren onze kinderen dat ze nooit naar iemand anders dan zichzelf hoeven te luisteren, en dat respect ouderwets is.
Als kids leren hoe ze hun ouders kunnen respecteren, behandelen ze andere volwassenen ook met meer respect.
Terug naar het bananenverhaal, ik weet uit eigen ervaring dat het een drama kan zijn als je kind niets wil eten, vooral in de peuterleeftijd waar bijzonder weinig onderhandelingsruimte zit. Daarnaast is het belangrijk dat je kind voldoende voedingsstoffen binnenkrijgt en goed kan groeien, iedereen lekker kan slapen en als het even kan het ook nog gezellig is aan tafel. Dus niet elke maaltijd hoeft een strijd te zijn. Pick your battles! Maar kinderen hebben autoriteit in hun leven nodig. Gezinnen hebben autoriteit nodig om goed te functioneren.
Slecht gedrag of disrespect bij een kind is in feite het verlies van zelfbeheersing. Een kind heeft jou nodig om de basisregels over goed gedrag te leren. Je kunt niet verwachten dat ze zich wel zo gaan gedragen, simpelweg omdat ze de keuze hebben.
Dus, eet gezellig samen aan tafel, want door tijd samen te besteden bouw je een sterke relatie en neemt je autoriteit toe. Stel duidelijke grenzen, je kind heeft dat nodig! Leer je kids wat normaal is: respectvol zijn, dankjewel zeggen, en luisteren naar anderen die wijzer en ouder zijn dan zij.
Vond je dit blog leuk om te lezen? Leonard Sax vertelt nog veel meer over opvoeding en de autoriteit van ouders in zijn boek, dus dit was zeker niet het laatste blog hierover. Je kunt het Engelstalige boek natuurlijk ook zelf gaan lezen. Ik zou zeggen, gewoon gaan met die banaan!