Het geheim van ‘Family First!'
Er gaat bij ons bijna geen dag voorbij zonder dat er drie of vier vriendjes of vriendinnetjes aan de deur kloppen (want onze bel doet het niet) om te spelen met Charlie of Lucy. En aangezien we wat meer thuiszitten dit voorjaar en deze zomer, is dit een welkome uitlaatklep voor de kids (en voor de ouders ook zeker geen straf). Toch komen kids na een hele dag buitenspelen soms chagrijnig thuis. Soms omdat vervelend gedrag besmettelijk is. Soms door moeheid. Leonard Sax, huisarts, familiepsycholoog en schrijver van The Collapse of Parenting, stelt echter dat veel gedragsproblemen in feite relatieproblemen zijn. Nu hoef je niet meteen een hulpverlener te bellen omdat jouw kind zich soms misdraagt. Maar sommige ontwikkelingen die we in gezinnen en in de maatschappij zien, zouden je wel wat zorgen mogen baren.
Een gedragsprobleem is in feite vaak een relatieprobleem.
Het gezag van ouders en, nog belangrijker, de belangrijke rol van ouders, lijkt aanzienlijk afgenomen in het leven van kinderen. Ouderlijk gezag gaat vooral over “waarde hechten aan”. Sterk ouderlijk gezag betekent dat ouders belangrijker zijn voor kinderen dan leeftijdsgenoten. Het betekent onder andere dat de ouder-kindrelatie voorrang krijgt boven de relaties van het kind met zijn of haar leeftijdsgenoten.
Terwijl we ontzettend ons best doen om alles goed te organiseren, heen en weer sjezen om onze kids van en naar vriendjes en vriendinnetjes te brengen, muziek- en zwemles volgen of hen ophalen van de BSO, en we denken dat we daarmee onze kinderen een plezier doen, is het misschien onze ouder-kind relatie die hier het meest onder lijdt. We besteden meer geld en tijd aan het grootbrengen van onze kinderen dan ooit tevoren, maar de resultaten blijken slechter, niet beter dan vroeger.
Kinderen zouden de mening van hun ouders moeten waarderen als de belangrijkste graadmeter in hun leven, in ieder geval totdat ze zelf volwassen keuzes kunnen maken. Maar kinderen kunnen niet van hun ouders leren als die afwezig zijn. Een kind kan zich niet aan je hechten als jij er niet bent. Als ouders niet op de eerste plaats komen, worden kinderen kwetsbaar. Het gezag van ouders wordt dan ondermijnd. We leven in een cultuur waarin kinderen de mening van leeftijdsgenoten meer waarderen dan de mening van hun ouders, een cultuur waarin het gezag van ouders niet alleen is afgenomen in de ogen van kinderen, maar ook in de ogen van ouders zelf.
De voordelen van ouderlijk gezag zijn aanzienlijk. Als ouders er meer toe doen dan leeftijdsgenoten, kunnen zij op een zinvolle manier goed en kwaad onderwijzen. Ze kunnen hun kinderen leren dat familie op de eerste plek hoort te staan. Ze kunnen relaties tussen hun kind en andere volwassenen bevorderen. Ze kunnen hun kind helpen een sterker en authentieker zelfbeeld te ontwikkelen. Ze kunnen hen leren dromen, leren doorzetten, hen leren zich uit te strekken naar hogere en betere dingen, in muziek, kunst en in hun eigen karakter.
Het is logisch dat er allerlei problemen ontstaan als een kind alleen maar bezig is met cool te lijken in de ogen van leeftijdsgenoten. Een goede ouder-kindrelatie kan tegen een stootje en is onvoorwaardelijk. Kinderen hebben deze onvoorwaardelijke liefde en erkenning nodig om bijvoorbeeld een gezond zelfbeeld te ontwikkelen en om met afwijzing leren om te gaan. Kinderen die meer waarde hechten aan hun vriendschap met leeftijdsgenootjes dan aan de relatie met hun ouders, durven minder risico’s te nemen en zijn banger om te falen. Dat gaat ten koste van hun creativiteit en hun bereidheid om fouten te maken en daarvan te leren. Ze worden angstiger, terughoudender en kwetsbaarder. Een kind heeft zijn ouders dus nodig om te leren wat goed en fout is, maar vooral om een beter persoon te worden.
Een kind heeft iemand nodig die hem of haar stuurt in zijn of haar verlangens. En bij verlangens gaat het dan niet alleen om wat een kind ‘wil’, maar om wat goed voor een kind is, en hem of haar dat te leren. Wees niet slechts een cheerleader, je taak als ouder is ook corrigeren en sturen. Je moet je kind waarden leren in plaats van hem toe te staan de standaardwaarden te adopteren die door eigentijdse cultuur wordt gepromoot. En dat kun je als ouder alleen doen als je ook echt iets te zeggen hebt in zijn of haar leven.
Een kind heeft zijn ouders nodig om te leren wat goed en fout is, maar vooral om een beter persoon te worden.
Samen plezier maken is fundamenteel in gezaghebbend ouderschap. Als een kind de meeste lol heeft op momenten dat het met andere kinderen speelt, is het geen wonder dat kinderen geen tijd meer met volwassenen willen doorbrengen. Als je weinig tijd hebt voor leuke, alledaagse dingen met je kids, hoe moeten ze de tijd die je samen besteedt dan gaan waarderen? En hoe moeten ze leren dat jouw mening waarde heeft?
De simpelste manier om tijd samen terug te winnen, is: eet met je kinderen, en eet aan tafel! En geen mobiele telefoons of tv toegestaan tijdens het eten. Het is bewezen dat kinderen die vaker met hun ouders eten, minder kans hebben op 'internaliserende problemen', zoals zich verdrietig, angstig of eenzaam voelen. Ze hebben ook minder vaak 'externaliserende problemen’ zoals vechten, spijbelen, stelen, enz. Ze helpen eerder anderen en zijn meer tevreden met hun eigen leven. Met elk extra gezamenlijk diner in de week, neemt zowel sociaal gedrag als de algemene tevredenheid van het kind over zijn leven aanzienlijk toe.
Verder: plan vakanties en uitjes alléén voor het gezin. Het belangrijkste doel van de gezinsvakantie of een familie-uitje moet zijn om de band tussen ouders en kinderen te versterken, niet om de kinderen een uitgebreide speeldate te geven. Als je dochter dus vraagt of ze haar beste vriendin mee mag nemen op vakantie, is je antwoord NEE. Als de vriendin namelijk wel meegaat, gaat er een aanzienlijk deel van je dochters tijd op vakantie naar het versterken van de relatie met haar vriendin, in plaats van zich hechten aan jou.
Nog simpeler is het creëren van je eigen tradities, bijvoorbeeld wekelijkse ouder-kinddates naar een lokaal koffiebarretje. Samen wandelen… dit biedt een geweldige gelegenheid om met elkaar te praten en naar elkaar te luisteren.
Vecht voor tijd met je kind: maak samen plezier, eet met elkaar, plan vakanties en uitjes alléén voor het gezin en creëer je eigen tradities.
Al deze dingen bieden kansen om de onderlinge band te versterken. Dus vecht voor tijd met je kind. Je kinderen kunnen zich niet aan je hechten als ze je zelden zien. En zet apparaten uit. Heb aandacht voor elkaar en maak plezier. Dit principe is veel simpeler, en veel waardevoller, dan de hele week druk zijn je kind naar al zijn vrienden en buitenschoolse activiteiten te brengen, hoe goed het ook is bedoeld. Ouders moeten de centrale plaats in het leven van hun kinderen terugwinnen, dat betekent soms ‘nee’ zeggen tegen je eigen vrienden of de vrienden van je kids. Gedragsproblemen zijn lang niet altijd gedragsproblemen, wie weet zijn het wel relatieproblemen…
Dit artikel is ontleend en geschreven naar aanleiding van het boek 'The Collapse of Parenting' van Leonard Sax.