De camper maakt een gek geluid. De motor staat uit, maar ergens blijft er een ventilator heel hard loeien. Eigenlijk weet ik direct dat dit niet goed klinkt, maar het is een warme dag, we zijn ergens in Italië, hij zal zo wel stoppen. Niet dus. Na 20 minuten begin ik tevergeefs te Googlen wat je in zo’n situatie moet doen. Ik snap wel dat de accu op deze manier leegloopt, en dat er iets moet gebeuren, maar als het op auto’s aankomt, weet ik verdrietig weinig.
Met een bonkend hart trek ik een van de twee polen van de accu los. Je hebt plus en min. Ik geloof dat je een van de twee polen moet kunnen losmaken, maar dat de ander gevaarlijk is. De ventilator stopt en mijn hart tikt nog. Ik denk dat ik de goede gekozen heb. Nu op zoek naar een garage waar ze hopelijk ook een beetje Engels spreken.
Ik weet dat ik van problemen moet houden, maar ik moet er wel heel erg goed mijn best voor doen. Ik vind het inspirerend als mensen problemen lachend en met open armen ontvangen. Zo wil ik ook zijn. In je leven kom je nou eenmaal veel problemen tegen.
Zo las ik laatst een vet interessant boek van een psychotherapeut, Scott Peck. Hij zegt dat je juist door problemen te confronteren en op te lossen de zin van het leven vindt. En dat is moeilijk. En pijnlijk. Maar, zegt hij, onze neiging om problemen uit de weg te gaan is misschien wel onze meest ernstige – maar geaccepteerde? – mentale ziekte.
Om problemen op te lossen, heb je discipline nodig, een vreselijk woord. Op een goede dag leven we onze kinderen voor om ‘belangrijke zaken eerst’ te doen (Covey). Discipline. Eerst doe je wat niet leuk is, wat het leuke dat daarna komt, nog leuker maakt (‘uitstel van behoeftebevrediging’ heet dat, denk aan de marshmallow challenge voor kinderen). Uit eigen ervaring, en met tegenzin, moeten ik ook erkennen dat problemen nooit uit zichzelf weggaan. Hoe graag ik dat ook zou willen.
Iemand anders de schuld van mijn problemen geven, kan tijdelijk opgelucht voelen, maar lost natuurlijk niks op. Ik zal mijn eigen verantwoordelijkheid voor mijn problemen moeten accepteren, voordat ik ze te lijf kan gaan. Bij het ene probleem is dat gemakkelijker dan bij het ander, maar over het algemeen blijft dit een behoorlijk pijnlijk proces.
Soms verschuil ik me dan nog liever achter een door mezelf gecreëerd wereldbeeld. ‘Verkopers zijn nou eenmaal niet te vertrouwen’ (wereldbeeld), dus mijn camperdealer is niet te vertrouwen (conclusie), dus ik heb geen probleem (dat mijn camper stil staat), jij bent het probleem. Zoals je ziet, leuke conclusie, maar ik heb er feitelijk niks aan, ik sta nog steeds stil.
Het vraagt dus continu ongelooflijk veel discipline om problemen te lijf te gaan. Leuk? Nee, want het is verrekte moeilijk en vaak pijnlijk. Maar wat is het alternatief? Stilstand is achteruitgang. Als ik de dingen op z’n beloop laat, mijn ogen sluit, hoop dat problemen zichzelf op den duur oplossen, waar eindig ik dan? Met een stel opgestapelde problemen, die ik erken of niet, verbitterd, uitgeblust of in ieder geval ben ik er niets wijzer of beter van geworden.
Het gekke is dat zodra je problemen accepteert in je leven, die problemen niet echt meer aanvoelen als lijden. Het is er nog wel, maar doet minder pijn. Als ik accepteer dat ik problemen zal (kunnen) ervaren met mijn camper, is het op het moment dat dit gebeurt nog wel ongemakkelijk, maar niet meer zo frustrerend, en ben ik veel eerder bereid dit te omarmen als kans om van te leren.
Zodra je problemen in je leven accepteert, voelen die problemen niet echt meer als lijden.
Mijn kapotte camper, of elk willekeurig ander probleem, is een kans op meer (zelf)discipline, wat weer leidt tot kundigheid, bekwaamheid, meesterschap… hoe je het ook noemt, je leert er een hoop van. (Wow, ik zou bijna méér problemen in mijn leven willen!) En zo heb je ongemerkt al een hoop geleerd, want denk maar na: wat voor een kind nog een groot probleem kan zijn, hoeft voor een volwassene geen enkel punt meer te zijn. Dus hoe meer problemen ik overwin, hoe meer ik aan kan, hoe groter mijn wereld wordt, hoe minder ik in de stress schiet van nieuwe problemen, hoe meer ik geniet.
Scott Peck zegt dat de bron achter de kracht, de energie en de bereidheid die nodig is om jezelf deze discipline aan te leren, liefde is. Zijn definitie van liefde liegt er niet om: “De wil om uit te stappen om de geestelijke groei van jezelf of die van een ander te bevorderen.”
“De wil om …” Liefde is dus intentioneel. Je hoeft niet lief te hebben, je kiest ervoor lief te hebben. Het is iets wat je doet. Het is een risico en het kost je moeite.
Doe je dat niet, dan scheelt je dat ongetwijfeld veel energie en tijd. Maar de vraag is of je dan eigenlijk wel leeft. Als ik het risico van liefhebben niet durf te nemen, dan moet ik het zonder een hoop dingen doen die het leven leuk maken. Denk aan vriendschappen, relaties, trouwen, kinderen krijgen, ambities hebben… allemaal dingen die het leven leuk en zinvol maken en het waarde geeft.
Liefde: de wil om uit te stappen om de geestelijke groei van jezelf of die van een ander te bevorderen.
Goed, we kunnen het heel lang en heel uitgebreid over liefde hebben. Want daarover raak je niet uitgepraat. Liefde is zo iets groots, zo diep, we zullen het nooit helemaal bevatten, begrijpen of met woorden uit kunnen leggen. Maar als liefde ‘werk-aan-de-winkel’ betekent, dan is het tegenovergestelde van liefde misschien geen haat, maar luiheid.
En zo is de cirkel rond. De discipline die nodig is om boven mijn problemen uit te stijgen en ze op te lossen, kost mij pijn en moeite. Maar dat doe ik omdat ik mijzelf liefheb. Doe ik het niet, dan is dat omdat ik de energie er niet voor op kan brengen. Luiheid. Met als gevolg dat ik niet groei, maar stil sta en verval tot ... Geen idee. Niet iets heel inspirerends denk ik.
De camper is trouwens al lang weer gemaakt. Een garage was redelijk snel gevonden en ze spraken ook nog Engels. Wat heb ik ervan geleerd? Problemen zijn er om te omarmen. Glimlachend. Ik weet dat het gemakkelijker gezegd is dan gedaan. En toch wil ik het proberen vast te houden. Bovendien heb ik connectie met een onuitputbare bron van kracht, energie en bereidheid die ervoor nodig is. Iemand die uit liefde is uitgestapt om mijn groei te bevorderen.
Om met Paulus’ woorden te eindigen:
Ik heb het recept gevonden om gelukkig te zijn, of ik nu vol zit of honger heb, mijn handen vol zijn of leeg. Wat ik ook heb, waar ik ook ben, alle dingen kan ik aan door Hem die mij kracht geeft.
Zoals hierboven benoemd komt de inspiratie voor dit blog van Scott M. Pecks klassieker 'The Road Less Traveled' (aanrader, maar wel Engelstalig). Wil je een boek van Unravel Publishers over een soortgelijk onderwerp lezen, kies dan bijvoorbeeld voor Waarom je doet wat je doet van de psychologen Dr. Tim Clinton & Dr. Gary Sibcy of de iets laagdrempeligere De Laatste Pijl van Erwin Mc Manus.