Soms voelt het alsof ik de hele dag vecht om 'de wereld' buiten de deur te houden. Herken je dat? Ik heb het over ouderschap. Mijn kinderen zijn 8 en 12 jaar oud en kijken het liefst de hele dag naar een scherm. Schermen zijn niet per se slecht of 'van de wereld' — technologie is een goede ontwikkeling, het maakt ons leven in veel opzichten makkelijker en we kunnen veel meer en krijgen meer gedaan in korte tijd. Tegelijk zijn wij de eerste generatie ouders die onze kinderen moeten leren wat een gezonde balans is voor beeldschermen.
"Wij zijn de eerste generatie ouders die onze kinderen moeten leren wat een gezonde balans is voor beeldschermen."
Iemand die zeker geen ervaring had met de combi kinderen en beeldschermen was Abraham. Ik wil je even meenemen naar een verhaal in Genesis 15. Abraham krijgt een droom waarin God zegt: “Wees niet bang, Ik zal je beschermen. Je beloning zal groot zijn.” Daarna krijgt Abraham de belofte van een zoon, nee, van een heel leger aan zonen en dochters, een ontelbaar nageslacht. Abrahams erfenis zal niet voor zijn slaaf zijn, maar voor zijn eigen kinderen. Daarna bekijken ze samen de sterrenhemel en volgt dat vreemde verhaal met de doormidden gesneden dieren… Let op wat er dan gebeurt: eerst staat er: “En Abraham geloofde wat God zei en God rekende hem dat aan als ‘in-orde-met-God’”, gevolgd door een vraag van Abraham: “God? Hoe zal ik weten dat dit waar is?”
Eh… Is dat hoe geloof klinkt?
God heeft blijkbaar geen probleem met dit soort vragen. Want God antwoordt Abraham: “Ik ben dezelfde God die je ook uit Ur heeft gehaald” en Abraham ziet een vuur tussen de gehalveerde dieren door gaan… Het is de eenzijdige belofte van God dat Hij zal doen wat Hij belooft. Je zou zeggen dat Abraham nu wel onder de indruk is van Gods beloftes en Gods kunnen. Maar Abraham wordt heel erg bang. In die onrust belooft God: “Dit land zal Ik aan jouw nakomelingen geven. Maar weet dit, jouw nakomelingen zullen als outsiders leven in het buitenland, ze zullen 400 jaar lang slaaf zijn en mishandeld worden. En dan zal Ik ze bevrijden. Maar jij zal hier geen last van hebben, je zult lang en gelukkig leven en sterven in vrede.”
"Ik wil dit niet!"
Nou, dat is lekker hoopvol… Wil je die kinderen nog wel Abraham? Nu je weet dat hen zoveel ellende te wachten staat?
Dat is precies hoe ik me soms voel als moeder: dat depressieve, beklemmende gevoel van "ik wil dit niet!" Ik wil niet dat mijn kinderen opgroeien in een wereld vol drama, geweld, seksisme, 50% echtscheidingen, uitbuiting, onveiligheid, CO2, marketing, suiker, schermen, TikTok, en meer. De angst van Abraham is vandaag de dag nog net zo relevant.
Maar onze God is een God van hoop. Een God die overziet! Die generaties ziet. Hij zegt ook tegen ons: “Wees niet bang. Ik bescherm jou. En Ik ben dezelfde God die je al tot hier heeft gebracht.” We hoeven niet in angst naar onze wereld te kijken, maar kunnen vertrouwen op de God die met ons is, die met ons was in onze eigen jonge jaren en die niet loslaat wat Hij begon.
Hij is een God van generaties.
Digitale fopspeen
Maar ja, we kunnen dus nog wel bang in ons bed liggen. We kunnen nog steeds denken: hoe dan!? Hoe kunnen we onze kinderen leren wat gezond is en wat niet, als we soms ook de hele wereld het liefst zouden willen buitensluiten? Ik kan hier uren over uitweiden, maar ik raad je aan om het boek Screen Kids van Gary Chapman te lezen want hij legt het veel beter uit. Echt een super goed boek om te begrijpen wat de invloed van schermtijd op je hersenen (en de hersenen van je kind) is.
In de hersenen worden verschillende stoffen en hormonen aangemaakt, zoals dopamine, serotonine en melatonine. Dopamine zorgt dat een scherm als een digitaal kalmeringsmiddel werkt: het is een altijd-prijs systeem van vermaak maar wel één met hoge kosten: namelijk een generatie van kinderen die snel is afgeleid, opstandig is als hun scherm wordt afgenomen en met minder sociale skills, slechte(re) fysieke en mentale gezondheid, een generatie van depressie en onzekerheid.
Het is een zielig beeld: in feite hebben onze tieners nog steeds geen afscheid genomen van hun fopspeen, al is deze dan digitaal.
Voor elk uur dat een kind dagelijks naar een scherm kijkt vóór zijn of haar derde levensjaar, neemt de kans op concentratieproblemen met ongeveer tien procent toe.
Naast de psychische effecten van schermgebruik, zijn de gevolgen van te veel schermtijd ook biologisch. Onze hersenen zijn namelijk 'plastisch'. Na ongeveer 400 jaar onderzoek is de baanbrekende uitkomst: "Het brein ontwikkelt zich gedurende je leven. Iedereen wordt geboren met een vergelijkbaar brein, maar door het leven en de ervaringen past het brein zich aan. Dit
noemen we 'neuroplasticiteit'."
In je hersenen worden miljarden verbindingen aangelegd. De verbindingen die gestimuleerd worden, bepalen hoe je brein zich ontwikkelt. Ik zal je nog wat voer voor nachtmerries geven: "Te vroeg beginnen met beeldschermen bedreigt dit levendige netwerk van miljarden verbonden zenuwcellen. Voor elk uur dat een kind dagelijks naar een scherm kijkt vóór zijn of haar derde levensjaar, neemt de kans op concentratieproblemen met ongeveer tien procent toe."
Een kind zal niet automatisch voor de gezonde keuze gaan, simpelweg omdat het de keuze heeft.
En we hebben nu slechts een klein deel van de negatieve biologische effecten op de hersenen genoemd — dit is het topje van de ijsberg. We kunnen het ook hebben over steeds meer bijziendheid bij jonge kinderen, kinderen met zwakke harten door te weinig lichaamsbeweging, verminderde motoriek, te veel ongezond eten en overgewicht wat een gevolg kan zijn van veel schermtijd.
We hebben het ook nog niet eens gehad over andere negatieve psychische effecten: onzekerheid die gevoed wordt door ‘sociale’ media, promotie van geweld, vrije seks en ander ongezond denken, verslavingen, verminderd empatisch vermogen, een vertekend beeld van normaal gedrag, respectloosheid, en het gevoel altijd ‘aan’ te moeten staan…
Ik denk dat we ons moeten realiseren dat onze kinderen bescherming nodig hebben zolang ze nog onder onze hoede zijn. Als je een kind twee opties geeft — een bord snoep of een bord groente — zal een kind niet automatisch voor de gezonde keuze gaan, simpelweg omdat het de keuze heeft. Begrenzing is nodig! Een kind moet van zijn ouders leren wat gezond is, en we moeten dus ook zelf leren wat dan precies wel en niet gezond is!
Lees en leer er daarom over en integreer gezonde principes in je eigen leven. (Dat is misschien nog wel een grotere uitdaging dan het
begeleiden van je kinderen in een wereld vol uitdagingen.) Hoe meer je begrijpt van de effecten van schermen, hoe gemakkelijker het wordt om gezonde keuzes te maken. En daarbij sta je er niet alleen voor. Denk aan de erfenis die je, met Gods hulp, aan je kinderen mag nalaten. Niet een leven in slavernij, maar een leven in vrede. Vertrouw op de God van generaties die alles overziet en je tot hier heeft gebracht. Hij wil je helpen, Hij houdt Zijn beloftes en is een God die beSCHERMt.
De afbeelding bovenaan het artikel is gemaakt door mijn twaalfjarige zoon met behulp van AI.
In Screen Kids geven Gary Chapman en Arlene Pellicane je de tools die je nodig hebt om technologie op een gezonde manier te gebruiken en je kids te leren er op een goede manier mee om te gaan. Door middel van verhalen, wetenschap en verfrissende inzichten zul je ontdekken hoe je terrein terug kunt winnen in je huis als het gaat om een te grote afhankelijkheid van schermen. Bovendien leer je over vijf sociale skills die elk kind nodig heeft (maar die ze niet leren achter hun schermen): vriendschap, dankbaarheid, zelfbeheersing, sorry zeggen en aandacht hebben.
ISBN 9789083121932 | Nederlands | 224 Blz.